rent seeking ne demek?

Rent-seeking terimi, ekonomi ve siyaset biliminde kullanılan bir terimdir. Merkeziyetçi ekonomik sistemlerde ya da düzenlemelerde, şirketlerin, bireylerin veya grupların, gelirlerini artırmak için hükümetin verdiği ayrıcalıklarla veya düzenlemelerle avantaj sağlaması anlamına gelir.

Rent-seeking genellikle, piyasa düzenlemeleri ya da şekillendirilmesi, vergi teşvikleri, devlet destekli monopol veya tekel pozisyonları gibi kanuni düzenlemelerden fayda sağlamak amacıyla yapılan bir faaliyettir. Rent-seeking faaliyetleri, rekabeti azaltır, kaynak transferini taraflar arasında değer yaratmaksızın yönlendirir ve genel ekonomik refahı azaltır.

Rent-seeking, halka açık olan bir kaynağın ya da gelirin, belirli bir gruba veya bireye aktarılmasını amaçlar. Bu nedenle, rent-seeking davranışları çoğunlukla özel çıkarları güderek kamusal kaynakların kötüye kullanılması olarak değerlendirilir.

Rent-seeking davranışları bazen yasa dışı faaliyetler içerebilirken, bazen de tamamen yasal düzenlemelere dayanır. Örneğin, bir şirketin, rekabeti engelleyici bir düzenlemeyi etkilemek için yasal süreçler kullanması rent-seeking faaliyetine örnek olarak gösterilebilir.

Rent-seeking, ekonomik kaynakların verimsiz kullanımı, yenilikçiliği azaltması ve genel refahı düşürmesi nedeniyle eleştirilir. Hükümetlerin, rent-seeking faaliyetlerini önlemek için rekabeti teşvik edici düzenlemeler yapması, şeffaflığı artırması ve adaleti sağlaması önemlidir. Aksi halde, rent-seeking faaliyetleri, geliri ve kaynakları adaletsiz bir şekilde dağıtarak ekonomik büyümeyi engeller ve toplumsal eşitliği bozar.